Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun henüz yürürlüğe girmeden değiştirilen 358. Maddesi, Kamuoyunda “Ortakların şirketten borçlanmasının önündeki yasak kalktı” şeklinde algılandı.
Oysa durum hiç de sanıldığı gibi değil. Öncelikle öteden beri gelen yanlış algılamaları düzeltmek gerekir:
- Eski Türk Ticaret Kanunu’nda ortağın şirketten borçlanmasına ilişkin bir hüküm bulunmamaktaydı. Bir başka deyişle eski TTK bu hususu düzenlememişti ve borçlanma halinde uygulanacak bir müeyyideden bahsetmiyordu.
- Ancak, bir ortağın şirketten borçlanması nedeniyle menfaatleri zarar görebilecek olan diğer ortaklar gibi kişilerin ve Vergi İdaresinin kendi menfaatlerini korumak için uygulayabilecekleri müeyyideler bulunmaktaydı.
- “Diğer ortaklar” gibi menfaati zarar görenler üçüncü kişiler, Ticaret Mahkemesine başvurup, borçlanma nedeniyle -eğer uygulanmamışsa- emsallerine uygun bir faiz hesaplanmasını her zaman isteyebilirlerdi. Çünkü Şirketler kar amacıyla kurulurlar ve yaptıkları her işlem ( ortağa borç vermek dahil ) kar amacı gütmelidir.
- Vergi İdaresi ise ortağın borçlanmasına karşı faiz hesaplatıyor, hesaplattığı bu faizi şirkete gelir yazdırıp kurumlar vergisini alıyor ve ayrıca hesaplanan faiz üzerinden de KDV talep ediyordu. Vergi ve cezaları üst üste koyduğunuzda aldığınız borcun maliyeti en acımasız tefeciden aldığınız borç için katlandığınız maliyetten bile daha yükseğe geliyordu. Yani bir anlamda borç aldığınıza pişman ediyordu.
Peki, yeni TTK ile değişen nedir?
Aslında Yeni TTK’da da yukarıda sayılan risklerin hepsi var. Yani, sıfır ya da emsallerine uygun olmayan bir faiz mukabili şirketinize borçlanmanız halinde yukarıda bahsedilen müeyyidelere muhatap olmanız hala mümkün.
Yeni TTK’da ortakların şirkete borçlanmasına ilave olarak yeni kurallar getirmiştir. Bu kurallar;
- Eğer ortağı olduğunuz şirkete sermaye taahhüdünden dolayı vadesi gelmiş borcunuz varsa, yani şirkete koymayı taahhüt ettiğiniz sermayeyi vadesi geçtiği halde henüz koymadıysanız,
- Şirketin karları ve serbest yedek akçeleri, geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde değilse, yani zarar ediyor ve şirket sermayeden yemekteyse,Ortağın şirketten borçlanmasını yasaklıyor.
- Yasağa uymamanın cezası ise 300 günden az olmamak üzere adli para cezası. Bu cezanın günlük 20 ila 100 TL arasında olduğu göz önüne alınırsa, 300 gün ceza 6.000 TL ile 30.000 TL arasında bir tutara denk geliyor.
Ülkemizde ortakların şahsi harcamalarının şirketten ödettirilmesi hala yaygın bir uygulama, ayrıca, gayrı resmi ücretler, belgelendirilemeyen şirket harcamalarının da muhasebe ofisleri tarafından torba hesap gibi ortaklar cari hesaplarına atıldığı bilinmektedir.
Bizim tavsiyemiz, özellikle karları geçmiş yıl borçlarını karşılamayan ya da ortaklarının, vadesi geçmiş sermaye taahhüdü bulunan şirket patronlarının ileride ciddi sorunlarla karşılaşmamak için, ortaklar cari hesaplarının (131, 231, 331 ve 431 hesaplar) kullanılıp kullanılmadığını sürekli kontrol etmeleridir. Bu kontrolü her ay muhasebecilerinden isteyecekleri bir mizan ile yapabilirler.
Şirket ortakları ve yöneticilerinin ben muhasebeden, bilançodan anlamıyorum mazeretinin arkasına saklanmalarının devri bitmiş görünüyor!
